Działania UE dotyczące tworzyw sztucznych
Tworzywa sztuczne są lekkie, tanie i użyteczne. Ale wpływ odpadów plastikowych na środowisko i nasze zdrowie to problem globalny, który może być tragiczny w skutkach. Około 80 % odpadów morskich to tworzywa sztuczne, które często zagrażają życiu organizmów morskich i ptaków.
Problem ten niepokoi mieszkańców Europy. Jak wynika z badania Eurobarometru, niemal trzech na czterech Europejczyków przyznaje, że martwi się o wpływ produktów codziennego użytku z tworzyw sztucznych na ich zdrowie, a prawie dziewięciu na dziesięciu obawia się o środowisko.
Obecnie do różnych celów wykorzystujemy materiał zaprojektowany w taki sposób, by przetrwał setki lat. Problem polega na tym, że często używamy tworzyw plastikowych tylko przez kilka minut. Pora zatem zmienić podejście do projektowania, produkowania, użytkowania i pozbywania się przedmiotów z plastiku. UE podjęła to wyzwanie, wprowadzając szereg działań mających na celu walkę z odpadami z tworzyw sztucznych oraz odpadami morskimi.
Unijne przepisy dotyczące produktów jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych, przyjęte w maju 2019 r., obejmują 10 przedmiotów plastikowych najczęściej spotykanych na europejskich plażach i w morzach, a także porzucone narzędzia połowowe. Odpady te stanowią 70 % odpadów morskich.
Nowe przepisy wprowadzają zakaz stosowania produktów jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych, dla których istnieją ekologiczne zamienniki. Przewidują także ograniczenie wykorzystywania produktów z plastiku najczęściej zaśmiecających środowisko, rozszerzenie odpowiedzialności producentów, wprowadzenie nowych wymogów dotyczących projektowania, a także prowadzenie kampanii informacyjnych mających na celu podnoszenie świadomości o problemie wśród konsumentów.
Od 2021 r. roku będzie obowiązywał zakaz stosowania następujących produktów jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych: patyczków kosmetycznych, sztućców, talerzy, słomek, mieszadełek do napojów, patyczków do balonów oraz pojemników na żywność i napoje, w tym kubków, wykonanych z polistyrenu ekspandowanego. Do produkcji tych przedmiotów będzie można wykorzystywać jedynie zrównoważone materiały. Innym rozwiązaniem będzie wprowadzenie na rynek ich zamienników wielokrotnego użytku. Zabronione będzie także stosowanie wszystkich produktów z oksydegradowalnych tworzyw sztucznych.
Efektem wprowadzenia wymogu zastąpienia najbardziej popularnych produktów jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych produktami wielokrotnego użytku lub lepiej zaprojektowanymi produktami może być opracowanie innowacyjnych rozwiązań i stworzenie nowych modeli biznesowych. Na przykład wdrożenie programów ponownego wykorzystywania różnych produktów może przyczynić się do ograniczenia ilości odpadów plastikowych zaśmiecających oceany. Z kolei stosowanie alternatywnych materiałów może wzmocnić pozycję UE jako lidera w dziedzinie biogospodarki.
Oczekuje się, że dzięki nowym przepisom uda się:
- uniknąć emisji odpowiadających 3,4 mln ton dwutlenku węgla;
- zapobiec szkodom w środowisku, których koszt do 2030 r. stanowiłby równowartość 22 mld euro;
- zaoszczędzić konsumentom 6,5 mld euro.
Dyrektywa opiera się na unijnym prawie wprowadzonym w 2015 r., które skutecznie ograniczyło korzystanie z plastikowych toreb jednorazowego użytku. Jest też zgodna ze zaktualizowanymi przepisami UE dotyczącymi odpadów, zakładającymi ambitne cele w zakresie recyklingu plastikowych odpadów opakowaniowych. Przyjęta w 2018 r. w gospodarce o obiegu zamkniętym umożliwia UE podejmowanie dodatkowych działań zgodnie z , opublikowanym w 2015 r.
Jako że plastik to wartościowy materiał, dzięki tym działaniom Europa będzie gotowa do tego, by lepiej wykorzystywać tworzywa sztuczne, nadawać im nowe życie i częściej poddawać je recyklingowi.